Boekelse Gilde Historie

Betreft: Historie van het Gilde St.Agatha Boekel.

Historie:
Op 17 april 1530 is voor de “Schuttery Sint Achten op Boeckel” door het Heikantsgericht in Uden een met het zegel van het schependom behangen oorkonde opgemaakt van de door de schutterij vastgestelde en ter goedkeuring aangeboden caert ( = statuten).

De volgende tekst van de caert is gevonden in:
charters en geschiedkundige bescheiden betrekkelijk het Land van Ravenstein” van Dr. C. R. Hermans en luidt als volgt:
REGLEMENT (“caert”)VAN HET GILDE “SINT ACHTEN OP BOECKEL” 27 april 1530
‘Wij, Wellen Wreijnsen, Comelis van Loken, Gijsbert Jansen, Hendrick Gielens, Lucas Rom Joosten, Goyaart de Cuyper, ende Jan Wouter Jansen, schepenen in Uden, tuygen in deese brieven dat voor ons comen is Gerardt Seghersen, coster op Boeckel ende Wouter Aerdt Wouters, deecken van de Schutterye van Sint Achten op Boeckel nietten gemeyen Schutten ende hebben eendrachtelick overgegeven verbonden te sijn alle alsuicke voorwaerden te onderhalden als hier naer volgen sal op die verbeurte van vijf stuijvers uijt tepanden.
In den eersten sullen die Schutten verbonden sijn te theren op Sint Achtendagh, ende den dagh als men schiet den voghel, ende des ander daeghsdaer naer, op die verbeurte van vollen gelach; niet teghenstaende dat men ymant entschuldigen sal dat hij’ buytendorps of kranck, want sy die daegen connen weeten, of sij mogen ons dan synen suster of broeder om den weert niet te vercorten.
Nogh sal men schieten den voghel -altij’t drie weeeken naer Paeschen ende dat dan yghelyck van den schutten bereet is, ofte sal.sijn metten booghe, onder den boome te weesen; en die coninck sal verbonden zijn te weesen borgen te stellen voor dat silver, hij is van binnen ofte buijten, oft hoe arm of rijck dat hij is; ende men sal schieten om een en vrijen coninck; soa plach men den coninck des avonts te huijs te leijen, soa en -willen de gemeyne schutten niet dat hij daer cast op doen sal, op die verbeurte van vijf stuyver met sijn Hoesheijt doen sal in die herberghe naer dat hem believen sal; of hem te huyswaert laeten leijden naar synder belief te.
Noch en willen die schutten niet dat men daer opten theerdagh eenigh twist maeken salonder malcanderen, soa wie dat doet op die verbeurte van vier stuyver; nogh oock dat daer niemant speelen en sal op die daeghen voorschreven met eenigh speel, op die verbeurte van eenen dobbelen stuyver, en of ter eenigh twist gebeurden, dat sal den coninck metten heeren deeckens needer leggen behouwelijck daer voor die breucken.
En men sal altijt settende weesen die deeckens op Sint Achtendagh, die hem nut daertoe dunckt te weesen.
Nogh soo sal die coninck verschuil te sijn te ryden te paerden ende eenen booge met eenen boudt voor hem te doen draegen ende die oude coninck die vaen te voeren te paerde, op die verbeurte eenen dobbelen stuyver. Nogh soo sal een ygelyck schut schuldigh sijn te comen in tijts in die processie, een ygelycke met zijn geweere hetsij booge ofte bussen op die verbeurte van twee dobbelen stuyver.
Nogh of dan ymant uijt begeerte te gaen of te weesen die mach uijtgaen met vijfthien stuyver ende die sal men geven aen des deeckens handen op Sinte Achtendagh voor de Misse half Sint Achten ende half die schutten voorschreven om den onraet meede te corten ende alsdan soo sal hij noch een jaer lanck helpen onderhalden die schutterije en theeren en onraet helpen gelden.
Ende of die deeckens bij consent iet begeeren nietten gemeynen schutten raedtsoo sullen die deeckens coopen in tijts een het sij mutse ofte hoeijen ende dan soo sullen die schutten coopen van den selven verwen dat die deeckens gecoft hebben naer grootheijdt haers.
Nogh sullen die deeckens Sint Achten geven alle jaer vijf stuyvers.
Ende als ymant van die schutten bruygom wort, soo sal die bruygom vervallen sijn den schutten te geven ende te betalen een half tonne biers of seven stuijvers daer voor.
Nogh soo sullen die deeckens schuldigh sijn te beijeren opten avondt van Sint Achtendagh ende des nachts, des soo sullen sij hebben een kruyk .
Ende want deese voorschreven puncten aldus voor ons schepenen overgegeven sijn van den gemeynen schutten van Boeckel, oirconde van deesen en tot meerder waerheyt soo hebben wij schepenen onsen zeghel ons gemeyns schependoms hieronder aengehangen in den jaere ons heeren duijsent vijfhondert en dartigh den seven en twintighsten dach der maent april”

Voor zover bekend is behalve de tekst van dit reglement helemaal niets van een mogelijke Boekelse schuttersgilde bewaard gebleven.
Opgericht in 1530 zou het Boekelse schuttersgilde overigens een van de oudste in Noord- Brabant geweest zijn. De meeste Brabantse schuttersgilden werden opgericht tussen 1550 en 1650.
Van de zeven schepenen in Uden, aan wie het reglement ter goedkeuring werd aangeboden waren er drie afkomstig uit Uden, twee uit Zeeland en twee uit Boekel. De namen van de Boekelse schepenen zijn niet bekend.
Ten aanzien van de activiteiten van deze ” Schuttery” in de afgelopen eeuwen is verder niet veel bekend.
Blijkens aantekeningen in gildenarchieven te Grave is het Gildezilver van het Boekelse schuttersgilde zeer waarschijnlijk gestolen en verkocht.

Heroprichting: februari 2006

In de jaren 2004 en 2005 is er nieuw leven geblazen in deze schutterij. Drie Boekelnaren hebben de weg geplaveid voor het gilde St Agatha Boekel en daarbij zijn zij op de achtergrond gesteund door pastoor en burgemeester.
Bij besluit van de algemene ledenvergadering van 10 oktober 2005 is besloten de statuten van de schutterij casu quo vereniging te doen opnemen in een notariële akte.
Het aantal (aspirant) leden bedroeg bij de oprichting 38 personen.( inclusief de pastoor van de parochie St.Agatha te Boekel en de burgemeester van de gemeente Boekel.).
In deze vergadering werden de volgende personen gekozen als (adspirant) Overheid om namens het Gilde als comparanten op te treden bij het passeren van de notariële akte van oprichting van het Gilde St Agatha Boekel: Henricus Antonius Cornelius van Thiel, Martinus Antonius Maria Kohlmann, Antonius Petrus Alphonsus Maria Wassenberg en Cornelis Godefridus Maria van den Elsen.
De notariële acte is opgemaakt op 3 februari 2006 door mr. Petrus Hermanus Amalia Maria Otten notaris te Gemert .

Historische Doelstelling:
De invulling van de maatschappelijke taken van het gilde verschoof in de loop der eeuwen van de openbare veiligheid naar andere vormen van dienstverlening. Op zeer veel plaatsen werden bv de graven op het kerkhof gedolven door het gilde. Wellicht ook in Boekel?
Historisch onderzoek naar ons gilde kan meer duidelijkheid verschaffen zodra de tijdens de tweede wereldoorlog afgevoerde archieven van het Land van Ravenstijn zijn opgespoord, en voor ons beschikbaar komen.
Om toe te kunnen treden tot het gilde moest men trouw zweren aan de Geestelijke en Wereldlijke Overheid.
Binnen het gilde was broederschap naar de naaste een hoog goed. Daarnaast moest men moed en bedrevenheid tonen in het hanteren van wapens. Naast pieken en hellebaarden was vooral de kruisboog het voornaamste wapen.
Naast regelmatige oefeningen met het wapen werden er feestelijke wedstrijden georganiseerd waarbij met het zgn. Koningschieten de hoogste eer te behalen was.

Hedendaagse Doelstelling:
De hedendaagse doelstellingen van het Gilde zijn:
1. Om door eervol voortbestaan de oude tradities van de voorouders te handhaven voor zover die met de tegenwoordige tijdsomstandigheden in overeenstemming te brengen zijn.
2. Om gezamenlijk en eensgezind de onderlinge vriendschappelijke verhoudingen in de gemeente Boekel te bevorderen en te behouden en mede te werken aan de behartiging van plaatselijke godsdienstige en maatschappelijke belangen.

In de praktijk komt dit neer op:
1. deelname aan oefeningen en onderlinge wedstrijden in regionaal, landelijk en Europeesch Gilde verband in de kunst van kruisboogschieten, vendelen, tamboeren en bazuinblazen
2. Opluistering van plaatselijke evenementen zoals o.a. Boecult en Dodenherdenking.
3. Het nieuw leven inblazen van oude gebruiken zoals o.a :

a. het jaarlijkse Koningschieten 

b. een Bedevaart met Processie naar O.L.Vrouw in Handel,

c. een Gildemis opluisteren met patroonsdagen in de gemeentelijke parochies.

4. Ondersteuning geven aan plaatselijke activiteiten van organisaties en verenigingen.

Opgemaakt door Sjef van Zon i.o.m. Toon Wassenberg en Rene Aarden.